Stany lękowe

 

Definicja zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe, zwane również nerwicą, jest to grupa zaburzeń psychicznych charakteryzujących się nadmiernym i przewlekłym lękiem. Może on znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie i jakość życia, prowadząc do unikania sytuacji wywołujących strach oraz silnego zamartwiania się.

Rodzaje nerwicy

Zaburzenie lękowe uogólnione

Zaburzenie lękowe uogólnione charakteryzuje się chronicznym i nadmiernym lękiem oraz obawami dotyczącymi różnych aspektów życia, takich jak praca, zdrowie czy relacje interpersonalne. Pacjenci znajdują się w pełnym niepokoju oczekiwaniu, choć trudno niekiedy sprecyzować, co miałoby się wydarzyć złego.

Objawy mogą obejmować napięcie mięśni, problemy ze snem, drażliwość, trudności w koncentracji, wrażenie bycia na granicy wytrzymałości. Niekiedy pojawia się biegunka, nudności lub ból głowy. Pełne obaw myśli zakłócają codzienne funkcjonowanie psychospołeczne.

W związku z zaburzeniami lękowymi cierpią zarówno dzieci, jaki i dorośli. Młodzież nadmiarowo zamartwia się osiągnięciami szkolnymi, odpowiedziami w trakcie lekcji, wystąpieniami na studiach, wynikami sportowymi, przyszłością, paraliżuje ją lęk związany z opinią rówieśników czy nauczycieli. Dorośli wysoki poziom lęku uzasadniają odpowiedzialnością zawodową, rodzinną czy finansami.

Fobie

Fobia to intensywny lęk przed określonymi obiektami lub sytuacjami. Może być lęk przed głośnymi dźwiękami, zwierzętami, lataniem czy przebywaniem na wysokości lub w zamkniętej przestrzeni. Lęk ten jest nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia i prowadzi do unikania wywołujących go sytuacji.

W efekcie cierpiąca z powodu fobii osoba może mieć trudności w podejmowaniu podróży służbowych (z powodu zbyt silnego lęku przed lataniem), unikać zabiegów medycznych (lęk przed krwią), męczyć się w życiu codziennym (paraliżujący lęk przed psami, windą lub ciemnością).

Społeczne zaburzenie lękowe (fobia społeczna)

Społeczne zaburzenie lękowe charakteryzuje się intensywnym lękiem przed sytuacjami społecznymi, w których osoba może być oceniana lub krytykowana przez innych. Objawy obejmują unikanie wystąpień publicznych, spotkań towarzyskich i innych sytuacji, w których osoba czuje się narażona na ocenę. Może to znacznie utrudniać życie zawodowe, a także funkcjonowanie w szkole i na studiach, jeśli wymagane są regularne wystąpienia publiczne.

Napady paniki

Napady paniki to nagłe i intensywne epizody lęku, którym towarzyszą fizyczne objawy, takie jak przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie, duszność, zawroty głowy i uczucie, że się umiera. Napady paniki mogą prowadzić do unikania sytuacji, w których osoba obawia się kolejnych napadów.

 

Zespół stresu pourazowego (PTSD)

PTSD to zaburzenie lękowe, które rozwija się po przeżyciu traumatycznego wydarzenia. Osoby z PTSD mogą doświadczać flashbacków, koszmarów i silnego lęku związanego z przypomnieniami o traumie.

Przyczyny zaburzeń lękowych

Czynniki genetyczne

Podobnie jak w przypadku depresji, genetyka odgrywa rolę w rozwoju zaburzeń lękowych. Osoby z rodzinną historią zaburzeń lękowych są bardziej narażone na ich rozwój - niekiedy lękowi rodzice modelują lękowe zachowania swych dzieci.

Czynniki psychologiczne

Wśród osób o skłonnościach do perfekcjonizmu, nadmiernej kontroli, niskim poczuciu własnej wartości oraz trudnościami w radzeniu sobie ze stresem częściej obserwuje się występowanie stanów lękowych. Negatywne doświadczenia z przeszłości, takie jak przemoc, zaniedbanie czy traumatyczne wydarzenia mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tych zaburzeń.

Czynniki środowiskowe

Zaburzenia lękowe wiązane są z trudnymi zdarzeniami w dzieciństwie, utratą rodziców, maltretowaniem lub wykorzystaniem seksualnym. Stresujące wydarzenia życiowe, takie jak utrata pracy, problemy finansowe, rozwód czy konflikty rodzinne, mogą wywołać lub nasilić objawy lęku. Brak wsparcia społecznego oraz izolacja społeczna również mogą przyczynić się do rozwoju tych zaburzeń. Ponadto w wyniku przeżytej traumy może rozwinąć się PTSD (zespół stresu pourazowego).

Objawy zaburzeń lękowych

Emocjonalne objawy zaburzeń lękowych

• nadmierny lęk i niepokój;
• drażliwość i napięcie emocjonalne;
• nadmierne unikanie sytuacji wywołujących lęk;
• obsesyjne myśli i zamartwianie się.

Fizyczne objawy zaburzeń lękowych

• przyspieszone bicie serca;
• pocenie się i drżenie;
• duszność i uczucie duszenia się;
• bóle głowy, mięśni i brzucha;
• problemy ze snem, takie jak bezsenność lub koszmary nocne.

Poznawcze objawy zaburzeń lękowych

• trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji;
• skłonność do wyolbrzymiania zagrożeń;
• negatywne myśli i pesymizm.

 

Diagnoza zaburzeń lękowych

Proces diagnostyczny

Diagnoza zaburzeń lękowych wymaga kompleksowego podejścia i jest stawiana przez lekarza psychiatrę. W gabinecie psychoterapeutycznym zaburzenia lękowe są rozpoznawane na podstawie rozmowy z pacjentem o jego historii, objawach i codziennym funkcjonowaniu.

Leczenie zaburzeń lękowych

Jedną z metod leczenia zaburzeń lękowych jest psychoterapia psychoanalityczna, która koncentruje się na odkrywaniu i przekształcaniu nieświadomych konfliktów i nieadaptacyjnych mechanizmów obronnych, które leżą u podstaw zaburzeń lękowych.

Celem terapii jest zwiększenie świadomości pacjenta na temat jego emocji, myśli i zachowań, co pozwala na lepsze zrozumienie siebie i wprowadzenie pozytywnych zmian. Sesje odbywają się 2-3 razy w tygodniu, dzięki czemu można przepracowywać zarówno bieżący konflikty codzienności, jak i czynić świadomymi nieświadome dotychczas obszary psychiki (które mogą okazać się źródłem stanów lękowych).

Jeśli objawy są nasilone i znacząco utrudniają funkcjonowanie pacjenta, psychiatra może zdecydować o włączeniu farmakoterapii.

Uzupełnienie psychoterapii psychoanalitycznej leczeniem psychiatrycznym przynosi pozytywne rezultaty.

 

Jak wspierać osoby z zaburzeniami lękowymi?

Edukacja i zrozumienie

Ważne jest, aby osoby bliskie pacjentom cierpiącym z powodu zaburzeń lękowych miały świadomość, z czym borykają się ich bliscy. Edukacja na temat nerwicy może pomóc w zrozumieniu trudności, z którymi boryka się pacjent, oraz w znalezieniu skutecznych sposobów wspierania go.

Wsparcie emocjonalne

Każdy człowiek potrzebuje wsparcia emocjonalnego od swoich bliskich. Empatyczna postawa oraz niebagatelizowanie problemów (“przecież nie ma się czego bać!”) mogą pomóc pacjentowi w radzeniu sobie z trudnościami i zachęcić go do kontynuowania trudnego i wymagającego procesu psychoterapii.

 

Styl życia

Bliscy mogą wspierać pacjentów w rozwijaniu zdrowych nawyków, takich jak aktywność fizyczna, zdrowa dieta, a szczególnie odpowiednia liczba godzin snu oraz odpoczynku. Zdrowy styl życia nie usunie lęku ani nie wyleczy zaburzeń, może jednak pozytywnie wpływać na samopoczucie i funkcjonowanie emocjonalne.

Warto pamiętać, że niekiedy zaburzenia lękowe przyczyniają się do przeciążania się pracą i obowiązkami, zaniedbywania swoich podstawowych potrzeb życiowych (takich jak sen i posiłki) - w złudnej nadziei, że po zrealizowaniu wszystkich zobowiązań nastąpi upragniona ulga.

Zachęcanie do podjęcia psychoterapii i konsultacji z psychiatrą

Zachęcanie osoby cierpiącej z powodu stanów lękowych do poszukiwania profesjonalnej pomocy i kontynuowania psychoterapii jest kluczowe. Wspieranie regularnych wizyt u psychoterapeuty i przestrzegania zaleceń lekarza może przyczynić się do poprawy stanu pacjenta.

Podsumowanie

Nerwica to zaburzenia psychiczne, które może znacząco wpływać na jakość życia człowieka. Diagnozę stawia wyłącznie specjalista. Zrozumienie przyczyn, objawów i metod leczenia tych zaburzeń jest kluczowe, aby skutecznie pomagać pacjentom w radzeniu sobie z trudnościami i poprawić ich samopoczucie.

Psychoterapia psychoanalityczna jest jedną z uznanych metod leczenia stanów lękowych. Ważną rolę w procesie zdrowienia odgrywają także wsparcie bliskich oraz edukacja. Jeśli zmagasz się ze stanami lękowymi, warto skonsultować się z doświadczonym psychoterapeutą lub lekarzem psychiatrą, którzy pomogą w znalezieniu odpowiedniej formy leczenia.