Zaburzenie afektywne dwubiegunowe

 

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe – objawy, diagnoza, leczenie

Choroba afektywna dwubiegunowa, znana również jako zaburzenie dwubiegunowe, jest poważnym schorzeniem psychicznym, które charakteryzuje się ekstremalnymi wahaniami nastroju. Te zmiany mogą wpływać na różne aspekty życia osoby dotkniętej chorobą, w tym na jej relacje, rodzinę, pracę i codzienne funkcjonowanie. Wahania nastroju obejmują epizody maniakalne, depresyjne oraz okresy mieszane. Osoby cierpiące na tę chorobę mogą doświadczać zarówno euforii i nadmiernej energii, jak i głębokiej depresji. Nie należy mylić wahań nastroju z chorobą afektywną dwubiegunową, dlatego diagnozę stawia wyłącznie lekarz psychiatra.

Rodzaje zaburzeń afektywnych dwubiegunowych

Istnieją różne typy zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, w zależności od charakteru i nasilenia epizodów:

• zaburzenia afektywne dwubiegunowe typu I: charakteryzują się występowaniem co najmniej jednego epizodu maniakalnego, który może być poprzedzony epizodami depresyjnymi lub nastąpić po nich;
• zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu II: obejmuje epizody depresyjne i hipomaniakalne, ale nie pełne epizody maniakalne;
• cyklotymia: przewlekłe, mniej nasilone wahania nastroju, z okresami hipomanii i łagodnej depresji, które trwają co najmniej dwa lata.

W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej mogą wystąpić objawy psychotyczne i myśli paranoiczne.

 

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej różnią się w zależności od fazy choroby. Kluczowe symptomy można podzielić na objawy maniakalne i depresyjne.

Objawy maniakalne

Epizod maniakalny charakteryzuje się podwyższonym, ekspansywnym lub drażliwym nastrojem, trwającym co najmniej tydzień. Do najczęstszych objawów należą:

• nadmierna pewność siebie i poczucie wielkości: osoby mogą mieć nierealistycznie wysoką samoocenę i poczucie, że są wyjątkowo zdolne;
• zmniejszona potrzeba snu: osoby mogą spać tylko kilka godzin dziennie i nadal czuć się wypoczęte;
• wzmożona rozmowność: osoby mogą mówić szybciej niż zwykle, trudno im przerwać wypowiedź;
• gonitwa myśli: osoby mogą doświadczać szybkiego przepływu myśli i trudności w skupieniu się na jednym temacie;
• zwiększona aktywność (także seksualna);
• impulsywne zachowania: osoby mogą podejmować ryzykowne działania, takie jak nieprzemyślane wydatki, ryzykowne zachowania seksualne lub impulsywne decyzje, nierozsądne inwestycje;
• w trakcie epizodów maniakalnych można zauważyć większe osiągnięcia twórcze i zwiększoną kreatywność.

Objawy depresyjne

Epizod depresyjny charakteryzuje się obniżonym nastrojem lub utratą zainteresowania i przyjemności, trwającym co najmniej dwa tygodnie. Do najczęstszych objawów należą:

• przygnębienie: uczucie smutku, pustki lub beznadziejności, płaczliwość;
• brak energii: osoby mogą czuć się wyjątkowo zmęczone i pozbawione energii;
• zmniejszenie zainteresowań oraz brak odczuwania przyjemności;
• trudności w koncentracji: problemy z koncentracją, pamięcią i podejmowaniem decyzji;
• zmiany apetytu i masy ciała: znaczący wzrost lub spadek apetytu oraz wagi;
• nieadekwatne poczucie winy, obniżone poczucie własnej wartości;
• myśli samobójcze: osoby mogą myśleć o śmierci lub samobójstwie, planować lub impulsywnie podejmować próby samobójcze.

Diagnoza choroby afektywnej dwubiegunowej

Diagnoza choroby afektywnej dwubiegunowej wymaga dokładnej oceny klinicznej przez lekarza psychiatrę. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, obejmujący historię medyczną, rodzinną oraz psychologiczną. Istotne jest również zrozumienie wzorców nastroju, zachowań oraz ich wpływu na życie codzienne pacjenta. Z chorobą dwubiegunową mogą współwystępować inne zaburzenia - zaburzenia lękowe, ADHD, zaburzenia zachowania, nadużywanie substancji psychoaktywnych.

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej jest złożone i wymaga podejścia wieloaspektowego, które obejmuje farmakoterapię oraz psychoterapię.

 

Farmakoterapia

Leki odgrywają kluczową rolę w stabilizowaniu nastroju i zapobieganiu nawrotom. Należy ściśle przestrzegać zaleceń psychiatry odnośnie przyjmowania leków oraz częstotliwości wizyt kontrolnych.

 

Psychoterapia

Psychoterapia jest bardzo ważnym elementem leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej. Psychoterapia psychoanalityczna jest metodą leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej, stosowaną od ponad stu lat (ważne prace zapoczątkował psychiatra i psychoanalityk Karl Abraham). Dzięki częstotliwości sesji (2-3 razy w tygodniu) oraz ich regularności, możliwe jest odkrycie nieświadomych konfliktów, które skutkują symptomami depresyjnymi i maniakalnymi.

Proces leczenia jest długotrwały, dzięki czemu możliwe jest przepracowanie patologicznych mechanizmów obronnych oraz wypracowanie bardziej adaptacyjnych obron. Istotne jest dokładne rozpoznanie historii życia pacjenta, ponieważ źródła symptomów zaburzeń afektywnych dwubiegunowych mogą znajdować się w jego dzieciństwie. Stabilna i bezpieczna relacja z psychoterapeutą pozwala na przepracowanie bolesnych emocji oraz wspomnień, co przynosi ulgę w cierpieniu.

 

Jak radzić sobie z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi na co dzień?

Życie z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi wymaga ciągłego zarządzania objawami i adaptacji do zmieniających się nastrojów. Oto kilka wskazówek, jak radzić sobie na co dzień:

• regularny tryb życia: utrzymywanie stałego harmonogramu snu, jedzenia i aktywności fizycznej może pomóc w stabilizacji nastroju,
• monitorowanie nastroju: prowadzenie dziennika nastroju może pomóc w identyfikacji wzorców i wyzwalaczy epizodów,
• unikanie stresu: staraj się minimalizować stres poprzez techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy ćwiczenia oddechowe,
• unikanie substancji psychoaktywnych: alkohol i narkotyki mogą wywoływać lub nasilać epizody maniakalne i depresyjne, dlatego warto ich unikać,
• regularne wizyty u lekarza: regularne konsultacje z lekarzem mogą pomóc w monitorowaniu skuteczności leczenia i dostosowywaniu go w razie potrzeby.

Podsumowanie

Choroba afektywna dwubiegunowa jest złożonym i przewlekłym zaburzeniem psychicznym, które wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego. Dzięki odpowiedniemu leczeniu psychiatrycznemu, psychoterapii, wsparciu społecznemu i zdrowemu stylowi życia, osoby z chorobą afektywną dwubiegunową mogą prowadzić satysfakcjonujące i pełne życie.